glass ceiling:

Empirical studies show that women are less likely to hold management and supervisory jobs than men even after controlling for education, experience and occupation. under _representation of women within organizations may contribute to the gender gap in the allocation of managerial jobs as women managers are concentrated in predominantly women’s jobs with little career mobility and low pay. One subtle form of discrimination may be to place women in token supervisory jobs that do not entail critical decision _ making when women are placed in supervisory that do not involve extensive training, interactions with their superiors, and decision _ making power, the level of experience or tenure that they acquire within the organization is also devalued. Despite the increased numbers of women both participating in the workforce and achieving management position the evidence is that , for the majority , advancement to the very highest level is rare and that the “glass ceiling “ still exists.

An alternate explanation was introduced in 1986 , when writers of the Wall Street Journal described the glass ceiling metaphor. The glass ceiling has become an accepted metaphor for describing faced by women to progression in employment.  Several studies ,both academic and governmental , have shown that despite the efforts to increase diversity , women still face the glass ceiling when it  comes to the top management jobs . Examining statistics on who gets promoted into management and, particularly, who gets the top spots in any organization show that even employers with the best general employment diversity records do not fare as well in fostering diversity in organizational upper atmosphere . The higher  the position , in both, the private and public sectors , the less likely that women or minorities will fill it. Theories and models accounting for the emergence of gender related behaviors in organizations, and thus the creation of a glass ceiling , fall into three categories :

(1) Biological explanations ;

(2)  Socialization explanations ; and

(3)  Structural _ cultural explanations

رضایت مندی شغلی

افزايش سلامت رواني و فعاليت­هاي تفريحي نظير افزايش تمرينات ورزشي شاد در درمان افسردگي و براي افراد سالم مؤثرهستند به دليل اينکه فعاليت­هاي مذکور تحت كنترل خود افراد بوده و قابل دست­كاري­اند پس مي­توانند بصورت جمعي و فردي به ايجاد شادي کمک نمايد. با اين نگرش، شادي تا حدودي وابسته به تسهيلات مشترك  و ويژگي فردي و اجتماعي افراد مي­باشد مثلاً تفريح همراه با پيوستگي اجتماعي و يا داشتن روحيه سازماني بالا مي­تواند عاملي مؤثر در شادي جمعي باشد. علاوه بر اينها، ساختار سازمان و ميزان مشاركت پرسنل در تصميمات سازماني عامل بسيار مهمي در افزايش نشاط است كه با توجه به  دخالت در دو بعد اصلي شادي يعني «افزايش رضامندي ، رشد عواطف مثبت» و «كاهش عواطف منفي» صورت مي­گيرد. تحقيقات نشان مي­دهد كه افزايش رضايتمندي و عواطف مثبت باعث شادي مي­شود و درمان مبتني بر فعاليت­هاي خوشايند در محيط كار و برخي از شيوه‌هاي شناختي در شادي مي­توانند در کارايي افراد موثر باشند. علاوه بر اين  معلوم شده كه يادگيري، آموزش، تغيير نگرش‌ها و رشد شناخت‌ها در محيط كار مؤثرند و مي­توانند اثر بخش باشند مثلاً آموزش مهارت­هاي اجتماعي در بر طرف كردن افسردگي تأثير مثبت داشته و در افراد سالم نيز از طريق بهبود روابط مي­تواند  نتايج مشابهي به وجود آورد.

براي رشد عواطف مثبت ،  تحقيقي در سال (1986) صورت گرفت و به اين نتيجه رسيدندكه رابطه با دوستان و ايجاد فضاي توأم با محبت، تجارب موفق و لذت بردن از غذا مي تواند در رشد عواطف و بخصوص شادي مهم باشد. همچنين تمرين ورزشي و احساس موفقيت، روابط سالم در محيط كار، بها دادن به پرسنل و دخالت دادن آنها در امور مربوط به كار و سازمان مي­تواند در اثر بخشي عواطف مثبت اثرگذار باشد.

عوامل شناختي و نگرشي مانند خوشبين بودن روي رضامندي و خوشنودي مؤثر است. مثلاً شوخي يك پديده اجتماعي است كه عاملي در پيوستگي اجتماعي و بخشي از مهارت­هاي اجتماعي به حساب مي­آيد. استفاده از اين روش بطور هوشمندانه ارتباط عاطفي را افزايش مي­دهد و موجب احساس رضايت در افراد و حفظ ارتباط مثبت مي­شود و خشنودي را به دنبال دارد.

 كاهش فشار رواني و حذف عواطف منفي از فاكتورهاي ديگر شادي هستند كه بايد به آنها توجه شود. در محيط كار براي كساني­كه دوره­هاي آموزش كنترل استرس و حذف عواطف منفي را گذرانده­اند مطالعات بعدي نشان ميدهد که با اين عامل رضايت شغلي افزايش مي­­يابدتحقيقات نشان مي­دهد بعضي از شركت­هاي آمريكايي با حذف اضطراب، افسردگي و حذف ديگر عواطف منفي توانسته­اند از اثرات چشم­گير آن در افزايش شادي و كاهش بار منفي رضامندي بهره ببرند.

حمايت‌هاي عاطفي، سلامت روان، حمايت اجتماعي و سلامت خانواده مي­تواند در افزايش شادي و در نتيجه بهره­وري اثرات چشم­گيري داشته باشد بطوري­كه پرسنلي كه از حمايت خانوادگي بهتري برخوردار بوده­اند عواطف منفي خود را بهتر كنترل كرده،  نسبت به هم­رديفان خود از شادي و رضامندي بهتري برخوردار بوده­اند و در نتيجه در شديدترين شرايط و مراحل خود را كنترل نموده­اند.

فوردالفين در برنامه افزايش شادي، چندين مؤلفه ارائه داده و اين مساله را اثبات كرد كه مي­توان افراد را در يك طيف شادي قرار داد و در آنها وجوه مثبت ايجاد نمود. ايشان كار روي شخصيت سالم، پايين آوردن توقعات، رشد افكار مثبت، بها دادن به شادي، برنامه ريزي براي نشاط، كاهش احساسات منفي و توقف نگراني را از عوامل افزاينده عواطف مثبت دانست.

رضايت­مندي شغلي در اثر افزايش حقوق، افزايش مهارت، استقلال و تنوع شغلي افزايش مي‌يابد و جنبه اجتماعي آن بسيار مهم است. مثلاً روابط منفي و تعارض نقش در محيط كار رضامندي را كاهش مي­دهد. مطالعات نشان داده­اند که رضايت­مندي همچنين با سن و گذشت زمان، سلامت خانوانده و سلامت روان نيز ارتباط دارند.

 اين­كه چگونه مي­توان در سازمان­ها سلامت روان، رضامندي و عواطف مثبت را پديد آورده و نهادينه کرد، هدفي است كه اين تحقيق به دنبال آن است. به عبارت ديگر پژوهشگر در اين تحقيق مي­خواهد با اندازه­گيري سطح شادي، سلامت روان و رضامندي، ميزان نشاط پرسنل شرکت شير گاز آذران را مشخص نمايد و سپس با توجه به عوامل اثرگذار، ميزان موارد مذکور را افزايش دهد تا باعث ارتقاء سطح بهره­وري در کارخانه گردد.



 

 

لنگرهای شغلی

Career anchors:

Technical/ functional competence: individuals with hiagh level of technical/  functional competence probably their occupational choice linking directly to technical/ functional content. These individuals usually avoid from decisions and pathes which lead to managerial jobs and attempt to remain in their interested technical grounds.

General managerial competence: There are individuals who are motivated and inclined in managing others and their work axperiences convinced them that they have necessary talents and abilities to reachmanagerial psts and they seek management posts whit high responsibility.

Autonomy/ independence: Actually individuals seeks the working opportunity with high level of independence from organizatin and self_ freedom ; and they seeks jobs that allow flexibility regarding when and how to work.

Security/ stability: some people motivated by long_term job security and stability. They do whatever to accquire jab security namely adequate income and stable future. They seeks to preserve their attachment to organization.

Entrepreneurial creativity: individual withe this anchore are mailnly motivated by the need to creat or to build something to be identified with. They are more interested in setting up new projects; after starting a new project, working in research laboratory, playing an important role in project groups and related activities could be a significant motivation for these individuals.

Service/ dedication to cause : people withe this anchore pursue work for a higher goal (not merely economical goals) and they largely concern with improving the world, helping society, solving environmental problems and so on.

Pure challenge: individuals with this anchor seek to overcome unsolvable obstacles and make a success of difficult situations. They concern with overcoming obstacles , wining out aver tough opponents , solving problems, competition and self_examination.

Life style: individuals with this anchor seek a situation that permits the integration of personalneeds , family needs and the requirement of the job.

understanding career orientation is vital for employees, since it enables them to choose the right career anchore. Career anchors recognise the need for a balance between individual career orientations and organization which lead to job satisfaction , high commitment and performance whil lack of balance between them leads to dissatisfaction and turnover

The second variable of this study is organizational coomitment which will analyze later.

Organizational commitment is a view toward employee's attachment to organization and it is a constant process which indicates thecontribution of individuals in organization . Organizational commitment determines individual identity with a certain organization and his contribution in that organization traditionally organizational commitment considered as a kind of emotional and psychical attachment to the organization. According to this approach individual with strong attachment to this organization, feels united with it and enjoy from being a member of organization. In short being loyal to organization gaols and values and attachment to it called organizational commitment. The research undertaken by Meyer and Allen (1990) identified three aspect of organizationam commitment, affective commitment, normative commitment and continuance commitment. Affective commitment defined as an affective attachment to organziation and its goals. Affective commitment has been conceptualized as employees emotionam feeling of attachment to organization, coincidence with it and engagement within organizaton. Individuals with strong affective commitment characterised by more attachment to organization because they have greater tendency to be part of the organization.

Normative commitment: normative commitment reflects a set of internalized normative pressure which lead individuals to behave in a manner they believed morally right. Individual with normative commitment is mainly motivated by doing tasks and taking responsibilities. Individuals who are normatively committed to organization are more oriented towards devoting themselves to organization and attempting to achieve its goals.

Continuance ammitment : from this perspective the benefits of occuping a particular post and the costd of job leaving have been taken into account. In other words idividual with this commitment due to costs of job leaving commited to organization. This veiw implies that individual attachment to organization is at least as likely to be a result of affection and dependency to organization (eg. Affective commitment) or normative about tasks duties and responsibility (normative commitment) rather it is merely a respose to economical and practical consideration.

کارت امتیازی متوازن

 مدل كارت امتيازي متوازن داراي چارچوب مفهومي است كه اهداف استراتژيك كلان سازمان را به شاخص‌هاي قابل سنجش تبديل و توزيع متعادلي ميان حوزه‌هاي حياتي سازمان برقرار مي‌كند. به عبارتي بر اساس اين مدل براي سنجش عملكرد هر سازماني به ویژه دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی بايد بر منظرهاي اصلي متمركز شد كه عبارتند از: منظرهاي مالي، مشتري، فرآيندهاي داخلي و يادگيري و رشد. برخي از شاخص‌ها براي اندازه‌گيري ميزان پيشرفت و دستيابي به مأموريت‌ها و اهداف سازماني براي اندازه‌گيري ميزان پيشرفت و دستيابي به مأموريت‌ها و اهداف سازمان و برخي ديگر از شاخص‌ها به اندازه‌گيري بلندمدت پرداخته و ميزان دستيابي به موفقيت‌هاي آينده را مدنظر قرار مي‌دهند. از طريق ترازبندي امتيازات، يك سازمان هم عملكرد جاري خود را مانند عملكرد بخش مالي، رضايت ارباب‌رجوع و نتايج فرآيند عملياتي را مورد نظارت قرار مي‌دهد و هم تأثير اين عوامل را بر بهبود فرآيندهايي مانند آموزش و انگيزش پرسنل و ارتقاي سيستم اطلاعاتي و توانايي آن براي يادگيري و بهبود مدنظر قرار مي‌دهد.

     كاپلان و نورتون (2001) معتقدند كه كارت امتيازي متوازن چيزي فراتر از يك نظام اندازه‌گيري عملكرد است، بلكه يك نظام مديريت راهبردي است كه قادر است انرژي‌ها، توانمندي‌ها و دانش كاركنان و اشاعه‌ي آن در كل سطح سازماني تا نيل به اهداف بلندمدت راهبردي را هدايت كند.

     بوس و توماس (2007) معتقدند كه كارت امتيازي متوازن شامل تبديل ديدگاه استراتژيك يك سازمان به اهداف واضح و قابل فهم بر اساس دورنماي بلندمدت است.

     براتي و دیگران معتقدند كه كارت امتيازي متوازن يك سيستم است (نه فقط يك سيستم اندازه‌گيري) كه سازمان‌ها را قادر به شناسايي چشم‌انداز و استراتژي‌هاي خود نموده و موجب ترجمه يك استراتژي به عمل مي‌شود.

روند شكل‌گيري و توسعه‌ي مفهوم BSC

از چند دهه پيش، انديشمندان و كارگزاران مديريتي تلاش كرده‌اند تا عملكرد دولت و سازمان‌ها را مورد ارزيابي قرار داده و نتايج آن را در فرآيند بودجه انعكاس دهند. در دهه‌ي 1970 و 1980 برخي از نظامها از قبيل برنامه‌ريزي، طرح‌ريزي و بودجه‌بندي (PPBS) ] به وجود آمد. اين روش ابتدا در شركت اتومبيل‌سازي فورد ابداع شد و پس از آن در وزارت آمريكا مورد استفاده قرار گرفت و سرانجام در كل دولت فدرال آمريكا به‌كار گرفته شد. بودجه‌بندي بر مبناي صفر (ZBB) نوع ديگري از بودجه بر اساس (PPBS) است كه در آمريكا و ساير كشورها از آن استفاده مي‌شود. مديريت بر مبناي هدف (M.B.O)] نيز روش ديگري است كه نخست در شركت زيراكس جايگزين (PPBS) شد و بلافاصله در دولت كارتر مورد استفاده قرار گرفت. در كانادا، طي سال‌هاي دهه‌ي 1980 نوعي نظام جديد مديريت خط‌مشي و مخارج (PEMS)در سطح فدرال در يك سازمان جديد حسابرسي كل (OCG)پديد آمد كه وظيفه آن انجام تحقيقات ارزيابي تعيين شده است

     اما اين تكنيك‌ها جزءنگر بوده و قادر به ارزيابي عملكرد متوازن همه بخش‌هاي يك سازمان نبودند. كاپلان و نورتون با استفاده از نظرات پيتر دراكر، تلاش كردند تا به سنجش و اندازه‌گيري بهره‌وري بپردازند كه حاصل كار آنها طراحي مدل كارت امتيازي متوازن (BSC) بود .مدل كارت امتيازي براي اولين بار در سال 1992 از سوي كاپلان و نورتون مطرح شد . مدل كارت امتيازي رويكردي است كه جنبه‌هاي مالي و غيرمالي را تركيب مي‌كند.به اين ترتيب، كاپلان و نورتون اعلام كردند كه براي انجام يك ارزيابي كامل از عملكرد سازماني مي‌بايست اين عملكرد از چهار زاويه‌ي ديد يا منظر مورد ارزيابي قرار گيرد:

 

1- منظر مالي

2- منظر مشتري

3- منظر فرآيندهاي داخلي

4- منظر يادگيري و رشد

     يافته‌هاي كاپلان و نورتون مؤيد اين واقعيت بود كه سازمان‌هاي موفق، در هر يك از اهداف اين چهار منظر، اهداف خود را تعيين و براي ارزيابي توفيق در اين اهداف در هر منظر، سنجه‌هايي انتخاب كرده و اهداف كمي هر يك از اين سنجه‌ها را براي دوره‌هاي ارزيابي مورد نظر، تعيين مي‌كنند. سپس اقدامات و ابتكارات اجرايي جهت تحقق اين اهداف را برنامه‌ريزي و به مورد اجرا مي‌گذارند.

     آنها متوجه شدند كه بين اهداف و سنجه‌هاي اين چهار منظر رابطه‌ي علت و معلولي وجود دارد را كه آنها را به يكديگر ارتباط مي‌دهد: براي كسب دستاوردهاي مالي (از منظر مالي) مي‌بايست براي مشتريان خود ارزش‌آفريني كنيم (در منظر مشتري) و اينكار عملي نخواهد بود، مگر اينكه در فرآيندهاي عملياتي خود برتري يابيم و آنها را با خواسته‌هاي مشتريانمان منطبق سازيم (منظر فرآيندهاي داخلي) و كسب برتري عملياتي و ايجاد فرايندهاي ارزش‌آفرين، امكان‌پذير نيست مگر اينكه فضاي كاري مناسب را براي كاركنان ايجاد و نوآوري و خلاقيت و يادگيري و رشد را در سازمان تقويت كنيم (منظر يادگيري و رشد)


 

ارزیابی عملکرد

 

ديدگاه‌هاي سنتي و نوين در ارزيابي عملكرد

"هدف از ارزيابي عملكرد، بهبود عملكرد و اطلاع‌رساني به كاركنان در رابطه با نحوه‌ي فعاليت‌شان و نيز ايجاد مبنايي براي ترفيع، افزايش دستمزد، مشاوره و ديگر اهداف مربوط به آينده يك كارمند مي‌باشد" "ضرورت و اهميت ارزيابي به اندازه‌اي است كه ارزيابي را به عنوان فرآيند توليد اطلاعات در جهت حركت به سمت جامعه مبتني بر دانايي و با هدف پرورش مردم‌سالاري انديشمندانه و مبتني بر تفكر دانسته‌اند"

     نظام ارزيابي عملكرد را مي‌توان از زواياي متفاوتي مورد بررسي قرار داد. دو ديدگاه مهم در خصوص ارزيابي عملكرد وجود دارد: 1- ديدگاه سنتي 2- ديدگاه نوين

      هدف ارزيابي عملكرد از ديدگاه سنتي وسيله‌اي براي قضاوت و يادآوري عملكرد بوده و هدف اصلي آن كنترل  فعاليت‌ها و كاهش انحرافات از برنامه‌ها بوده است. اما امروزه و ديدگاه جديد جهت‌گيري عمده و اساس نظام ارزيابي معطوف به رشد و پرورش ارزيابي‌شونده مي‌باشد (عبدالله‌زاده، 1379). در جدول 1 ويژگي ديدگاه‌هاي سنتي و نوين ارزيابي عملكرد ارائه شده است.

 

جدول 1 -  تفاوت دو ديدگاه سنتي و نوين درباره‌ ارزيابي عملكرد

ويژگي‌ها

معطوف به قضاوت (يادآوري عملكرد)

معطوف به رشد و توسعه (بهبود عملكرد)

نقش ارزيابي‌كننده

 قضاوت و اندازه‌گيري عملكرد

مشورت‌دهنده و تسهيل عملكرد

دوره‌ي ارزيابي

گذشته

آينده

استانداردهاي ارزيابي

نظر سازمان و مديران مافوق

خوداستانداردگذاري

هدف عمده‌ي ارزيابي

كنترل ارزيابي‌شونده

رشد و توسعه ظرفيت ارزيابي‌شونده

خروجي نظام

كنترل عملكرد

رشد، توسعه و بهبود عملكرد

پيامدهاي ارزيابي

يقين و شناسايي موفق‌ترين

اعطاي پاداش به مديران

ارائه خدمات مشاوره به منظور بهبود مستمر و روزافزون فعاليت‌ها

مصاحبه بعد از ارزيابي

دستوري (شبيه به محاكمه)

گفتگو

 

متداول‌ترين روش‌هاي اجرايي فرآيند ارزيابي عملكرد در سازمان‌ها را مي‌توان به دو دسته روش‌هاي كمي و كيفي تقسيم نمود. هر دو دسته از مباني نظري قوي و تأييد شده در عرصه‌ي علمي برخوردارند، به‌خصوص روش‌هاي كمي با مباني رياضي قوي و كارآمد خود بيش از پيش درخشيده‌اند و يكي از مهم‌ترين اين روشها، روش كارت امتيازي متوازن است و كارت امتيازي متوازن يك الگو و يا به عبارتي يك چارچوب مفهومي جهت تدوين مجموعه‌اي از شاخص‌هاي عملكرد در راستاي اهداف استراتژيك مي‌باشد.

برخی از منابع  برای بررسی جامعه پذیری

منابع جامعه پذیری:

1. موحد،مجید؛دسترنج،منصوره؛(1385).مطالعه ی زمینه های مرتبط با جامعه پذیری در خانواده و عزت نفس زنان متاهل؛فصلنامه زن وجامعه؛سال اول،شماره سوم،پاییز 1385؛صص63-76.

2.کریمی,فیروزه.(1388),جامعه پذیری و نگهداشت نیروی انسانی در سازمان,ماهنامه اجتماعی ,اقتصادی,علمی, فرهنگی,شماره 107-106, فروردین و اردیبهشت 1388,صص 77-74.

3.موحد،مجید؛عباسی شوازی،محمد تقی؛(1385).برسی رابطه جامعه پذیری و نگرش دختران به ارزش های سنتی و مدرن در زمینه روابط بین شخصی دو جنس پیش از ازدواج؛مطالعات زنان،سال چهارم ،شماره 1،بهار 1385،صص99-67.

4.مهرابی,رضوان فرایند جامعه پذیری ,معلم اجتماعی,توسعه اجتماعی,وضعیت علوم انسانی در ایران .صص 265-238.

5.هومین فر،الهام ؛(1381)؛تحول جامعه پذیری جنسیتی،پژوهش زنان؛دوره اول،سال سوم،شماره هفت،پاییز 1381؛صص89-113.

 

6.Filstad,Cathrine, (2004). How new comersuserole models in Organizational socialization ,Norwegian School management, Oslo, Norway, the Journal of Learning, vol 16 No 7, 2004, pp 369-409.

7.Taormina,Robert J.(2008),Organizational socialization:the missing link  between employee needs and Organizational culture,Psychology Department,Faculty of Social Sciences &Humanities university of Macua,china, the Journal of learning,vol,24 No 7,2009, pp 650-676.

8.Taormina,Robert J.(2007),Interrelating leadership behaviors,Organizational socialization,and organizational culture,university of Macau, China,leadership&Organization Development Journal,vol.29 No.1,2008, pp 85-102.

9.Cooper- Thomas,Helena D & Anderson, Neil.(2006), Organizational socialization A new theoretical model and recommendations for future research and HRM practices in organizations, Journal  of managerial Psychology,Vol.21 No 5, 2006 . pp 492-516.

10.Ge, Jianhua ,Su , Xuemei ,Zhou Yan ,(2009).Organizational socialization organizational identification and organizational citizenship behavior, an empirical research of Chinese hige-tech manufacturing enterprises,Nankai Business Review International,Vol. 1 No. 2,2010 . pp 166-179.

11.Kwesigs , Eileen, Bell,Myrtle, (2004).Back to Organizational Socialization:Building a Case for the Advancement of Woman in Organizations, Equal Opportunities International, Vol 23 ,No 7 ,2004 , pp 3-20.

12.Antonacopoulou,Elena P, Guttel Wolfgang H.(2010), Staff induction practices and Organizational  socialization,A Review and extension of the debate, society and Business Review, Vol .5 No 1. 2010 . pp 47-22.

13.Cohen, Aaron , velet-Hecht ,(2008). The relationship between Organizational  socialization and commitment in the Workplace among employees in long-term nursing care facilities,Personnel Review, Vol.39 No. 5, pp 537-556.

مدیریت دانش

داونپور و پروساک (1988) معتقدند که فرایند انتقال دانش نیازمند سازمانی است که شکل ساختار آن طوری طراحی گردد که زمینه برای به اشتراک گذاشتن سرمایه فکری بین اعضای سازمان فراهم شود و زبان مشترکی برای ارتقاء و انتقال دانش معنادار فراهم گردد.

گاروین (1994) در این رابطه عقیده دارد که مدیریت دانش تنها شامل فرایندهای خلق، اکتساب و انتقال دانش نیست، بلکه علاوه بر اینها، عهده دار انعکاس دانش های جدید در رفتار سازمان نیز هست. امروزه کامیابی سازمان در عرصه اقتصادی، از قابلیت آنها در کسب رمزگذاری و انتقال دانش به شیوه ای کاراتر از رقبا سرچشمه می گیرد. مدیریت دانش در برگیرنده رفتارهای انسانی، نگرش ها و قابلیت های انسانی، فلسفه های کسب و کار، الگوها، عملیات، رویه ها، فناوری های پیچیده است.

عدلی (1384) در بیان فرآیند و اهمیت پیاده سازی مدیریت دانش می گوید: مدیریت دانش فرایند سیستماتیک و سازمانی برای کسب، سازماندهی و انتقال دانش صریح و تلویحی کارکنان است با این هدف که دیگران بتوانند از این دانش برای اثربخشی و بهره وری سازمان استفاده کنند. مدیریت دانش چارچوبی است که در آن سازمان ها همه فرایند های کار خود را به عنوان فرآیند دانش ملاحظه می کنند و در این بین تبدیل دانش جمعی نتیجه تغییرات سریع در دنیای امروز می باشد که این تغییرات باعث تحولات اساسی در نگرشی از مزیت نسبی به مزیت رقابتی که در آن دانش و تخصص کارکنان منشاء رقابتی پایدار و و نتیجتا رشد و سودآوری سازمان می باشد ایجاد نموده است. نقش مدیریت دانش هم افزایی قابلیت ها می باشد به نحوی که بتواند سازمان را در یک محیط رقابتی توسعه دهد .

مدیریت دانش، تلاش و کوشش هوشیارانه سازمان در جهت کسب و افزایش توان رقابتی و نوآوری و بهره وری در دنیایی با تغییرات سریع تکنولوژی و بازار آشفته و پر دردسر امروزی می باشد. مدیریت دانش، منشاء ارتباطات، درک، کیفیت تصمیم گیری و تسهیم دانش و در سیر طبیعی خود در سازمان به طور مداوم داده ها را به اطلاعات و اطلاعات را به دانش تبدیل و از تراکم بیش از حد داده ها و اطلاعات بلا استفاده و مزاحم جلوگیری می نماید. می توان تبدیل دانش سازمانی را با استفاده از دو مؤلفه تشریح نمود: اشکال کارکرد متقابل دانش و سطوح مختلف تبدیل دانش. به این ترتیب دو نوع تعامل را برای خلق دانش بر می شمارند: تعامل میان دانش ضمنی و دانش صریح (اشکال ) و تعامل میان دانش فردی و دانش سازمانی .

 این فرایند سیکلی بسته و یکباره نیست؛ بلکه سیکلی حلزونی شکل و مداوم از توسعه و بهبود سازمانی دارد که خروجی هر سیکل ، ورودی سیکل بعدی است. به طوری که سازمان در این نقطه از لحاظ توسعه و بهبود و نوآوری و رقابت و سایر فاکتورهای دیگر توسعه در سطح بالاتر از نقطه ورودی خود قرار دارد . نوناکا و تاکوچی( 1995) فرایند تبدیل دانش را شامل می داند :

الف ) اجتماعی سازی دانش( از ضمنی به ضمنی ): نخستین رکن فرایند تبدیل دانش، تسهیم و تشریک ایده  هاست، تعامل دانش ضمنی با دانش ضمنی، این همان چیزی است که در خلال پویایی های تیم های کارامد و یا بین همکارنی که ایده های مشترک دارند، اتفاق می افتد .در این مرحله افراد در مورد آنچه که برایشان مهم است، به گفتگو می نشینند و از اندیشه های دیگران تغذیه می کنند.

ب )برون سازی[6] دانش ( از ضمنی به صریح ) :ایده ها به یک واقعیت عملی تبدیل می شوند . استفاده از استعاره ها، تمثیل ها و ضرب المثل ها از نمونه های بارز تعامل این نوع دانش صریح با ضمنی می باشند . در یک جو تیمی، استعاره ها و تمثیل ها به افراد کمک می کنند تا دانش ضمنی  ( تجارب، ایده ها، عقاید و غیره ) خود را برونی و آشکار سازند و تصویری روشن و شفاف از ایده های دیگران را در ذهن مجسم کنند.

ج ) ترکیب دانش :در مرحله دانش صریح در قالب مجموعه های گوناگونی از دانش که پیش از آن مبادله ، منتشر و مستند شده اند و یا در طی نشست ها و جلسات گروهی موردبحث قرار گرفته اند، پردازش شده، سپس به منظور خلق دانش جدید، دسته بندی می شوند. در این حالت که دانش عینی و آشکار است، به راحتی می توان آن را بیان ، مستند و یا انتقال داد.

د ) درونی سازی دانش ( از صریح به ضمنی ) : درونی سازی ناظر بر فرایند تبدیل دانش صریح به دانش ضمنی است . این شیوه به اعضای گروه کمک می کند، تا تصورات ذهنی خود را از مسائلی که نیازمند حل و فصل می باشد بیان کنند، براین اساس اعضا سعی می کنند تا ایده های خوب خود را مبنای عمل خویش قرار دهند درونی کردن این ایده ها در ایجاد تفاهم و توسعه یک گروه فرهنگ یادگیری (یادگیری از راه عمل) مؤثر است.

بات (1379) فرایند تبدیل دانش را اینگونه تشریح می کند.                          

 تبدیل دانش فرایند ایجاد تایید، ارائه توزیع و کاربرد دانش است.این پنج عامل در حوزه ی مدیریت دانش برای سازمان، زمینه ی آموزش بازخورد، اموزش مجدد و یا حذف آموزش ها را فراهم می آورد که معمولاً برای ایجاد،نگهداری و احیای قابلیت های سازمان مورد نیاز است .

     ایجاد دانش به توانایی سازمانی در ایجاد ایده ها  و راه حل های نوین و مفید اشاره دارد،تولید دانش یکی از عناصر بنیادی و فوق العاده مهم مدیریت دانش می باشد که بر توسعه ی مهارت های جدید،تولیدات جدید,ایده های بهتر و فرایند های کارامد تر متمرکزتر است. پروست و همکارانش(1950) به نقل از حسین خواه (1385)معتقدند که" تولید و توسعه دانش شامل همه ی آن  تلاش های مدیریتی می شود که سازمان از طریق آنآگاهانه تلاش می کند تا به کسب قابلیت هایی بپردازدکه خود فاقد انهاست یا به خلق قابلیت هایی بپردازد که هنوز در درون و بیرون شرکت وجود ندارد".



 

کیفیت زندگی کاری

کیفیت زندگی کاری که برای اولین بار بصورت مستقل در سال 1970 مطرح شد، نگرشی که می کوشد تا کیفیت زندگی کاری افراد شاغل را بهبود بخشد و سعی می کند به نیازهای شاغلی که به نقش یک عامل تولید در کنار دیگر عوامل تولید مانند سرمایه، تنزل کرده و دچار از خود بیگانگی شده، پاسخ دهد[16،5].

    برنامه های کیفیت زندگی کاری، می تواند از طریق ارضای نیازهای اساسی در حوزه های مختلف زندگی نظیر کار، سلامتی و ایمنی، اقتصادی و خانوادگی، اجتماعی، خود پنداره واقعی و دانش و آگاهی و نگرش مثبت به کار ایجاد نماید[20،22،36]. در واقع برنامه های کیفیت زندگی کاری، به حوزه های مختلف عینی و ذهنی مسائل کارکنان می پردازد. کیفیت زندگی کاری فرایندی است که به وسیله آن، اعضای سازمان از راه مجاری ارتباطی باز و متناسبی که برای این مقصود ایجاد شده است، در تصمیم هایی که به شغل هایشان به خصوص و بر محیط کارشان به بطور کلی اثر می گذارد،  به نوعی دخالت می یابند و در نتیجه مشارکت و خشنودی آنها از کار بیشتر می شود، فشار عصبی ناشی از کار برایشان  کاهش می یابد. در واقع، کیفیت زندگی کاری نمایانگر نوعی فرهنگ سازمانی است یا شیوه مدیریت است که کارکنان براساس آن احساس مالکیت، خود گردانی، مسئولیت و عزت نفس می کنند[7]. سازمانی که به کیفیت زندگی کاری کارکنان خود، توجه دارد از مزایای داشتن نیروی کار توانمند برخوردار خواهد بود که از نشانه های آن می توان به تمایل همکاری با مدیریت، در بهبود عملکرد بیشتر نیروی کار نام برد[3]. در واقع، سازمان ها با اهمیت دادن به کیفیت زندگی کاری باعث اثربخشی  خود می شوند. از کیفیت زندگی کاری تعاریف متعددی توسط صاحب نظران ارائه شده است از جمله آن،

    کیفیت زندگی کاری مجموعه ای است از شرایط واقعی کار در یک سازمان مانند حقوق و مزایا، امکانات رفاهی، ملاحظات بهداشت و ایمنی، مشارکت در تصمیم گیری، روش مدیریت، تنوع غنی بودن مشاغل[17].

    کیفیت زندگی کاری مجموعه ای از نتایج مثبت زندگی کاری برای فرد، سازمان و جامعه است[23].

    اهداف اساسی یک برنامه ی کیفیت زندگی کاری اثربخش، بهبود شرایط کاری (به طور عمده از دیدگاه کارکنان) و اثربخشی سازمان (از دیدگاه کارفرمایان) می باشد. نتایج مثبت برنامه ی مذکور به وسیله شماری از مطالعات پیشین حمایت شده است که شامل کاهش غیبت در سازمان، افزایش رضایت شغلی، ایجاد تعادل بین زندگی شخصی و  زندگی کاری، ایجاد رقابت مفید و سازنده بین کارکنان، امنیت شغلی و اعتماد به مقامات بالاتر بیان شده است [28،34،35،19،31،] . بنابراین هدف برنامه های مرتبط با کیفیت زندگی کاری، بهبود کیفیت خدمات از طریق بهبود کیفیت زندگی کاری کارکنان و در گیر ساختن و مشارکت آنان در ازتباط با کار، شرایط کار و محیط کارشان می باشد.

والتون در تجزیه تحلیل کیفیت زندگی کاری به هشت عامل  توجه کرد. عوامل هشت گانه مدل والتون به شرح زیر است:

1- پرداخت منصفانه و کافی: پرداخت مساوی برای کار مساوی و نیز تناسب پرداختها با معیار اجتماعی و معیار کارکنان و نیز تناسب آن با دیگر انواع کار؛

2- محیط کار ایمن و بهداشتی: ایجاد شرایط کاری ایمن از نظر فیزیکی و نیز تعیین ساعات کار منطقی

3- تامین فرصت رشد و امنیت مداوم: فراهم کردن زمینه بهبود توانایئهای فردی، فرصتهای پیشرفت، فرصت به کارگیری مهارتهای کسب شده و تامین امنیت در زمینه در آمد و اشتغال؛

4- قانون گرایی در سازمان کار: فراهم بودن زمینه آزادی سخن بدون واهمه از عکس العمل مقام بالاتر،  نافذ بودن سلطه قانونی نسبت به سلطه انسانی؛

5- وابستگی اجتماعی زندگی کاری: نحوه برداشت (ادراک) کارکنان درباره مسئولیت اجتماعی در سازمان؛

6- فضای کلی زندگی : برقراری توازن و تعادل بین زندگی کاری و دیگر بخشهای زندگی کارکنان که شامل اوقات فراغت، تحصیلات و زندگی خانوادگی است؛

7- یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان کار: ایجاد جو فضای کاری مناسب که احساس تعلق کارکنان به سازمان را واینکه آنان مرد نیاز سازمان هستند، تقویت کند؛

8- توسعه قابلیتهای انسانی: فراهم بودن فرصتهای نظیر استفاده از استقلال و خود کنترلی در کار، بهره مند شدن از مهارتهای گوناگون و دسترسی به اطلاعات متناسب با کار[15،8].

     در بین سالهای 1970 تا 2010 پژوهشهای متعددی در زمینه کیفیت زندگی کاری انجام شده است که نتایج آنها نشان می دهد کیفیت زندگی کاری رابطه مثبت و معنی داری با سایر متغیرهای موجود در سازمان (عملکرد، بهره وری, تعهد سازمانی، رضایت شغلی، و...) دارد می توان از جمله آنها به توانمند سازی اشاره کرد.

توانمند سازی کارکنان

مفهوم توانمند سازی نخستین بار دردهه 1980 ارائه شده است، اما در دهه 1990 علاقه زیادی به این مفهوم در میان پژوهشگران، دانشگاهیان و دست اندرکاران مدیریت و سازمان به وجود آمده است، این مفهوم در ادبیات روانشناسی صنعتی و سازمانی واژه نسبتا جدیدی که با مفاهیم استقلال کارکنان و تفویض اختیار به آنان مرتبط است. توانمند سازی مفهوم جدیدی است که مشکل گشای تمام مسائل سازمانی تلقی می شود و سوخت جدیدی برای رشد محل کار به شمار می رود[11]. اگرچه نظریه پردازان سازمانی مفهوم توانمند سازی را در شیوه های متفاوتی تعریف کرده اند اما دو تعریف کلی در ادبیات این بحث قابل شناسایی است.

1- توانمندی سازی به معنای تقسیم قدرت

بسیاری از نظریه پردازان مفهوم توانمندسازی را هم معنی با مشارکت کارکنان در محل کار مد نظر قرار داده اند. مشارکت کارکنان فرایندی است که بدین وسیله قدرت در میان افراد تقسیم می گردد. توانمند سازی فرایندی است که باعث افزایش توان کارکنان برای حل مشکل، ارتقای بینش سیاسی و اجتماعی کارکنان می شود و آنان را قادر می سازد تا عوامل محیطی را شناسایی کنند و تحت کنترل خود در آورند، توانمند سازی یعنی ادراک درست کارکنان از وظایف شان و مشارکت آنان در مدیریت می باشد.

    متاسفانه تعریف توانمندسازی بر اساس این روش، محدودیت های دارد که شامل این موارد است: قدرت در سیستم سازمانی با مقدارثابت بوده لذا بازی بده و بستان حاکم است، همچنین سهم قدرت توسط مدیران برای ایجاد توانمندسازی کافی است .

2- توانمندسازی به عنوان مفهوم انگیزشی و شناختی

در این رویکرد توانمند سازی به عنوان سازه انگیزشی که بر اساس ادراکات و باورهای شخصی تعریف می شود که عبارت است از فرایند افزایش انگیزش درونی نسبت به ایفای وظایف شغلی [14،11،37]. توماس و ولتهوس (1990) تئوری شناختی پیچیده ای از توانمندسازی ارائه کرده اند که هسته محوری آن را چهار متغیر شناختی شکل می دهد که انگیزش درونی کارکنان را تعیین می کنند، که عبارتند از

     احساس شایستگی : شایستگی به درجه ای که یک فرد می تواند وظایف شغلی را با مهارت و بطور موفقیت آمیز انجام دهد، اشاره دارد.و باور فرد نسبت به توانایی هایش برای انجام موفقیت آمیز وظایف محوله، اگر فردی قادر به انجام وظایف خود با استفاده از مهارت هایش باشد، بر احساس کفایت نفس او اثری مثبت دارد.

    احساس خودمختاری: افراد توانمند احساس می کنند که در انجام دادن وظایف استقلال دارند، می توانند در مورد فعالیتهای شغلی تصمیم بگیرند و اختیارات لازم را برای تعیین چگونگی زمان و سرعت انجام دادن وظایف را دارند. احساس خود مختاری علاوه بر اینکه یک نیاز روانی است، تجربه آزادی عمل و انتخاب کردن نیز به همراه دارد.

    احساس موثر بودن: افراد موثر احساس می کنند نقش مهمی در تحقق اهداف سازمان دارند، بر نتایج و پیامدهای شغلی کنترل دارند، بر آنچه اتفاق می افتد تاثیر می گذارد و موانع و محدودیتها را تحت را در می آورند، احساس اینکه فرد می تواند در استراتژی ها ، راهبردهای مدیریتی، پیامدها و نتایج شغلی نفوذ کند.

     احساس معنی دار بودن: معنی دار بودن فرصتی است که افراد احساس کنند اهداف شغلی مهم با ارزشی را دنبال می کنند، آنان احساس  می کنند در جاده ای حرکت می کنند که وقت و نیروی آنان با ارزش است. معنی دار بودن، یعنی با ارزش بودن اهداف شغلی و علاقه درونی شخص به شغل، معنی دار بودن تناسب بین الزامات کاری و باورها، ارزش ها و رفتارها است .